इडिओपॅथिक थ्रोम्बोसाइटोपेनिक पुरपुरा (ITP) याला इम्यून थ्रोम्बोसाइटोपेनिक पुरपुरा म्हणून देखील ओळखले जाते आणि ही रक्त गोठण्याच्या विकाराशी संबंधित एक वैद्यकीय स्थिती आहे जी प्लेटलेटच्या अत्यंत कमी पातळीमुळे उद्भवते. या स्थितीमुळे त्वचेवर सहज जखम होणे किंवा रक्तस्त्राव होऊ शकतो आणि त्वचेवर पिन पॉइंट आकाराचे विकृत स्पॉट्स, ज्याला petechiae म्हणून ओळखले जाते, हे ITP चे वैशिष्ट्य आहे. विस्कळीत किंवा कमकुवत प्रतिकारशक्ती हे ITP चे कारण असल्याचे मानले जाते. ही स्थिती सामान्यतः तरुण स्त्रियांमध्ये जास्त दिसून येते आणि बहुतेक प्रभावित प्रौढांमध्ये ती तीव्र होऊ शकते. ITP सहसा अलीकडील व्हायरल संसर्गानंतर परिणाम होतो.
आयटीपीसाठी आयुर्वेदिक हर्बल उपचार रक्तस्त्राव विकार तसेच रोगाच्या गुंतागुंतांवर उपचार करणे आणि प्रभावित व्यक्तीची प्रतिकारशक्ती सुधारणे हे आहे. अस्थिमज्जा तसेच यकृत आणि प्लीहा यांना उत्तेजित करून प्लेटलेट्सचे उत्पादन वाढवण्यासाठी आयुर्वेदिक हर्बल औषधे दिली जातात. रक्ताच्या ऊतींवर कार्य करणारी औषधे रक्ताच्या ऊतींचे चयापचय सामान्य करण्यासाठी आणि रक्ताच्या सर्व भिन्न घटकांचे सामान्य उत्पादन घडवून आणण्यासाठी देखील दिली जातात.
प्रभावित व्यक्तीची कमकुवत प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी आयुर्वेदिक हर्बल इम्युनोमोड्युलेटरी एजंट्स देखील उच्च डोसमध्ये वापरली जातात. ही उपचारपद्धती रुग्णाला पुनरुज्जीवित करण्यास मदत करते आणि ITP ग्रस्त व्यक्तींमध्ये लवकर लक्षणात्मक सुधारणा देखील घडवून आणते. उत्स्फूर्त रक्तस्त्राव रोखण्यासाठी त्वचा आणि त्वचेखालील ऊतींमधील रक्तस्त्राव कमी करण्यासाठी तसेच सूक्ष्म केशिकांमधील संयोजी ऊतक मजबूत करण्यासाठी औषधे देखील दिली जातात. विद्यमान प्लेटलेट्स सामान्य गोठण्यास आणि रक्तस्त्राव रोखण्यासाठी अतिरिक्त हर्बल औषधे देखील वापरली जातात.
आयटीपीने बाधित बहुतेक व्यक्तींना या स्थितीत लक्षणीय सुधारणा होण्यासाठी किंवा पूर्णपणे बरे होण्यासाठी सुमारे चार ते सहा महिने आयुर्वेदिक हर्बल उपचारांची आवश्यकता असते. तणाव, कठोर व्यायाम आणि आक्षेपार्ह अन्नपदार्थ टाळणे महत्वाचे आहे ज्यामुळे संक्रमण आणि थकवा यामुळे स्थिती वाढू शकते.
आयटीपीच्या यशस्वी व्यवस्थापन आणि उपचारांमध्ये आयुर्वेदिक हर्बल उपचारांचा वापर केला जाऊ शकतो.
लेखक, डॉ. ए. ए. मुंडेवाडी, ऑनलाइन आयुर्वेदिक सल्लागार म्हणून www.ayurvedaphysician.com आणि www.mundewadiayurvedicclinic.com वर उपलब्ध आहेत.