क्रॉनिक इन्फ्लॅमेटरी डिमायलिनेटिंग पॉलीन्यूरोपॅथी (सीआयडीपी) हा परिधीय मज्जासंस्थेचा अधिग्रहित रोगप्रतिकारक-संबंधित दाहक विकार आहे, ज्यामध्ये सहसा मज्जातंतूंच्या मुळांचा समावेश होतो. या स्थितीमध्ये परिधीय नसांचे संरक्षणात्मक आवरण नष्ट होणे समाविष्ट आहे. CIDP ची लक्षणे खूप बदलू शकतात आणि त्यात सुन्नपणा, मुंग्या येणे, वेदना, जळजळ होणे, स्नायूंची प्रगतीशील कमजोरी, खोल कंडरा प्रतिक्षेप नष्ट होणे आणि असामान्य संवेदना यांचा समावेश होतो. ही स्थिती सामान्यत: स्वयं-प्रतिकार प्रतिक्रियेमुळे उद्भवते. लक्षणे प्रगतीशील आणि मधूनमधून असू शकतात. स्वायत्त बिघडलेले कार्य इतर लक्षणांव्यतिरिक्त असू शकते आणि त्यात चक्कर येणे, मूत्राशय आणि आतड्यांचे बिघडलेले कार्य आणि ह्रदयाच्या समस्या यासारख्या लक्षणांचा समावेश होतो. CIDP च्या निदानासाठी इलेक्ट्रोमायोग्राफी आणि मज्जातंतू वहन अभ्यास यांसारख्या तपासण्या आवश्यक आहेत. CIDP च्या आधुनिक व्यवस्थापनामध्ये स्टिरॉइड्स, प्लाझ्माफेरेसिस, इंट्राव्हेनस इम्युनोग्लोबिन आणि इम्युनो-सप्रेसंट्स यांचा समावेश होतो. या स्थितीचे रोगनिदान परिवर्तनीय आहे आणि त्यात पुन्हा येणे आणि माफी समाविष्ट आहे.
CIDP साठी आयुर्वेदिक हर्बल उपचारांमध्ये हर्बल औषधांचा वापर समाविष्ट असतो ज्याची मज्जातंतू पेशींवर आणि संपूर्ण मज्जासंस्थेवर विशिष्ट क्रिया असते. ही औषधे खराब झालेल्या परिघीय मज्जातंतूंच्या हळूहळू आणि प्रगतीशील पुनरुत्पादनात मदत करतात आणि त्यामुळे लक्षणे हळूहळू कमी होतात. प्रभावित व्यक्तीच्या इम्युनोमोड्युलेशनसाठी औषधे देखील दिली जाऊ शकतात, ज्यामुळे स्वयंप्रतिकार प्रतिक्रिया कमी करता येईल आणि मज्जासंस्थेला होणारे आणखी नुकसान टाळता येईल. विशिष्ट लक्षणांवर स्वतंत्रपणे उपचार करणे आवश्यक आहे.
औषधी तेलाच्या वापराने संपूर्ण शरीराची किंवा बाधित अवयवांची स्थानिक मसाज, तसेच औषधी वाफेचा वापर करून फोमेंटेशनच्या स्वरूपात पूरक उपचार दिले जाऊ शकतात. हे उपचार पुनर्प्राप्तीची प्रक्रिया जलद करू शकतात आणि कल्याणची भावना प्रदान करू शकतात.
स्थितीच्या तीव्रतेवर अवलंबून, उपचार 8 ते 12 महिन्यांच्या कालावधीसाठी दिले जाऊ शकतात. CIDP बाधित बहुतेक व्यक्तींमध्ये आयुर्वेदिक हर्बल उपचारांच्या मदतीने लक्षणीय सुधारणा होते. हर्बल औषधांसह दीर्घकालीन उपचार देखील पुनरावृत्ती टाळण्यास मदत करू शकतात. आयुर्वेदिक हर्बल उपचार अशा प्रकारे CIDP च्या व्यवस्थापन आणि उपचारांमध्ये खूप उपयुक्त आहे.
आयुर्वेदिक हर्बल औषधे, हर्बल उपचार, क्रॉनिक इन्फ्लॅमेटरी डिमायलिनेटिंग पॉलीन्यूरोपॅथी, CIDP