गुडघेदुखी कशी कमी करावी

गुडघा हा मानवी शरीरातील सर्वात मोठा आणि कदाचित सर्वात गुंतागुंतीचा सांधा आहे. या सांध्यातील आजारांमुळे हालचाल तसेच जीवनमानात गंभीरपणे अडथळा निर्माण होतो. सांधे मांडीचे हाड, नडगीची हाडे, गुडघ्याची टोपी आणि स्नायू आणि उपास्थि यांचा बनलेला असतो. सांध्याच्या सामान्य आजारांमध्ये ऑस्टियोआर्थरायटिस, संधिवात आणि आघातजन्य संधिवात यांचा समावेश होतो. या सांध्याचा कोणताही रोग साधारणपणे खालील लक्षणांना कारणीभूत ठरतो: वेदना, लालसरपणा, जळजळ, उष्णता, सूज, जडपणा, अचलता किंवा मर्यादित हालचाल.

यापैकी बहुतेक लक्षणांवर सामान्यत: विश्रांती, बर्फ किंवा उष्णता वापरणे, कॉम्प्रेशन, एलिव्हेशन, ओव्हर-द-काउंटर औषधे, नॉन-स्टिरॉइड-विरोधी-इंफ्लेमेटरी औषधे, फिजिओथेरपी, इंट्रा-आर्टिक्युलर इंजेक्शन्स आणि शस्त्रक्रियेद्वारे उपचार केले जातात. गुडघ्याच्या सांध्याचे बहुतेक रोग दीर्घकाळ टिकतात आणि लक्षणे निर्माण करतात, त्यापैकी वेदना हे कदाचित एक लक्षण आहे ज्याकडे त्वरित लक्ष देणे आवश्यक आहे. गुडघ्याच्या सांध्यातील या वेदना टाळण्यासाठी किंवा त्यावर उपचार करण्याचे उपाय आणि मार्ग येथे विस्तृतपणे चर्चा केली जाईल.

1) मऊ जमिनीवर किंवा चिखलाने भरलेल्या जमिनीवर चालणे किंवा धावणे काँक्रीटसारख्या कठीण पृष्ठभागापेक्षा सुरक्षित आहे, ज्यामुळे गुडघा आणि घोट्याच्या सांध्यांना दीर्घकाळ नुकसान होऊ शकते.

2) गुडघ्याच्या सांध्यातील वेदनांवर उपचार किंवा प्रतिबंध करण्यासाठी चाल संरेखन आणि सुधारणा महत्वाचे आहे; यासाठी व्यावसायिक सल्ला आवश्यक असू शकतो.

3) वेदनादायक गुडघ्याच्या सांध्यावरील दबाव कमी करण्यासाठी वजन कमी करणे ही आणखी एक महत्त्वाची पद्धत आहे. समतल जमिनीवर गुडघ्याच्या सांध्यावरील ताण हा शरीराच्या वजनाच्या 1.5 पट असतो, तर पायऱ्यांवर, तो शरीराच्या वजनाच्या 2 ते 3 पट वाढू शकतो.

४) सांध्याच्या स्नायूंची ताकद टिकवून ठेवण्यासाठी नियमित व्यायाम महत्त्वाचा आहे. काही चांगल्या पर्यायांमध्ये चालणे, पोहणे, वॉटर एरोबिक्स, स्थिर सायकलिंग आणि लंबवर्तुळाकार मशीन यांचा समावेश होतो. ताई ची कडकपणा कमी करण्यास आणि संतुलन सुधारण्यास देखील मदत करू शकते.

5) वेदनादायक किंवा अस्थिर सांधे पडणे प्रवृत्त करू शकतात, ज्यामुळे आधीच रोगग्रस्त सांधे आणखी खराब होऊ शकतात. चांगली प्रकाशयोजना, पायऱ्यांवर आणि बाथरूममध्ये हँडल बसवून, आधारासाठी छडी वापरून आणि वर चढताना मजबूत शिडी किंवा स्टूल वापरून फॉल्स टाळता येतात. गुडघा स्प्लिंट्स आणि ब्रेसेस देखील सांधे स्थिर करू शकतात.

6) बर्फासारखा थंड अनुप्रयोग सामान्यतः सांधे दुखापतीच्या पहिल्या 48-72 तासांच्या आत वापरला जातो, त्यानंतर उष्णता वापरली जाऊ शकते. त्वचेला इजा होणार नाही याची काळजी घेत दोन्हीसाठी उपचारांचा कालावधी साधारणपणे 15-20 मिनिटे दिवसातून 2 किंवा 3 वेळा असतो.

७) उच्च परिणामकारक क्रियाकलाप आणि धावणे, उडी मारणे, किकबॉक्सिंग, लंग्ज आणि खोल स्क्वॅट्स यासारखे व्यायाम, ज्यामुळे गुडघ्यांवर खूप ताण येतो, टाळावे.

8) जळजळ विरोधी गुणधर्म असलेल्या आहाराचा अवलंब करावा कारण तो सांध्यांचा दाह, सूज आणि दीर्घकालीन नुकसान कमी करण्यास मदत करतो. यामध्ये व्हिटॅमिन सी, डी, आणि ई, आणि सेलेनियम यांसारख्या फायटोन्यूट्रिएंट्समध्ये उच्च फळे आणि भाज्या, तसेच ओमेगा-3-फॅटी ऍसिड असलेले थंड पाण्याचे मासे यांचा समावेश आहे.

9) अॅक्युपंक्चर, किंवा अॅक्युप्रेशर, कधीकधी मोक्सीबस्टनसह एकत्रित केल्याने, ऑस्टियोआर्थरायटिसच्या वेदनापासून मुक्त होण्यास मदत होते.

10) ताण टाळावा किंवा कमी केला पाहिजे कारण यामुळे स्नायू दुखणे वाढू शकते आणि वेदना समज वाढू शकते. दीर्घ श्वासोच्छ्वास, विश्रांती तंत्र, ध्यान आणि योगाद्वारे तणाव प्रभावीपणे कमी केला जाऊ शकतो. मसाज केल्याने तणाव कमी होतो आणि निरोगीपणाची भावना येते.

11) आले, कर्क्युमिन (हळद पासून), ग्लुकोसामाइन आणि कॉन्ड्रोइटिन सल्फेट सारख्या पूरक आणि औषधी वनस्पती, वेदना, जळजळ कमी करू शकतात आणि कूर्चाच्या ऊतींचे पुनर्निर्माण करण्यास मदत करू शकतात. त्याचप्रमाणे, आयुर्वेदिक औषधांचा उपयोग सूज, वेदना आणि कडकपणावर उपचार करण्यासाठी, कूर्चा पुनर्बांधणीसाठी आणि खराब झालेल्या हाडांना बरे करण्यासाठी काही महिन्यांसाठी केला जाऊ शकतो. सांधे रोगाचे निदान आणि तीव्रता यावर अवलंबून, आयुर्वेदिक उपचार सुमारे 4 ते 8 महिने आवश्यक असू शकतात. स्वत: ची औषधोपचार कोणत्याही परिस्थितीत टाळली पाहिजे.

12) आधी सांगितल्याप्रमाणे, दीर्घकालीन आधारावर गुडघेदुखी कमी करण्यासाठी आणि प्रतिबंध करण्यासाठी आणि सांधे आणि संबंधित स्नायूंना चांगल्या शारीरिक स्थितीत ठेवण्यासाठी व्यायाम सर्वोत्तम आहेत. यामध्ये वॉर्म अप, हील कॉर्ड स्ट्रेच, क्वाड्रिसेप्स स्ट्रेच (स्टँडिंग आणि सुपिन), हॅमस्ट्रिंग स्ट्रेच, हाफ स्क्वॅट्स, हॅमस्ट्रिंग कर्ल्स, कॅल्फ रेझ, लेग एक्सटेन्शन, स्ट्रेट लेग रेज (प्रोन आणि सपाइन), हिप अॅडक्शन आणि अॅडक्शन आणि लेग प्रेस यांचा समावेश आहे. या व्यायामाचे तपशील आणि प्रतिमा सर्व ऑनलाइन उपलब्ध आहेत. हे व्यायाम 4 ते 6 आठवड्यांपर्यंत चालणारे संयुक्त कंडिशनिंग प्रोग्राम म्हणून स्वीकारले जाऊ शकतात, त्यानंतर ते देखभालीच्या आधारावर कमी वारंवारतेसह आयुष्यभर सुरू ठेवता येतात.

13) योगाभ्यास गुडघेदुखी टाळण्यासाठी आणि आराम करण्यासाठी देखील खूप उपयुक्त आहेत. या स्थितीच्या तीव्रतेवर अवलंबून, सुमारे 5-20 मिनिटे दररोज केले जाऊ शकतात. येथे आसनांची यादी समाविष्ट केली आहे जी अगदी सोपी आहेत आणि जवळजवळ कोणीही करू शकतात. यामध्ये संतुलासन, नटराजसन, वृक्षासन, त्रिकोनासन आणि वीरभद्रासन यांचा समावेश होतो. या आसनांमध्ये गुडघ्याच्या सांध्यातील आणि खालच्या अवयवांच्या सर्व घटकांच्या हालचालींचा समावेश होतो आणि रक्त प्रवाह सुधारण्यात, स्नायू, हाडे आणि कूर्चा मजबूत करण्यासाठी आणि दीर्घकालीन वेदना आणि जळजळ कमी करण्यात मदत होते.

अशाप्रकारे, गुडघेदुखीने त्रस्त असलेले लोक त्यांच्या वेदनांवर दीर्घकालीन उपचार करण्यासाठी औषधे, आहार आणि व्यायाम यांचा वापर करू शकतात. योग्य आणि अनुभवी वैद्यकीय व्यावसायिकाने अचूक निदान करणे आवश्यक आहे. त्याचप्रमाणे, तीव्र संयुक्त परिस्थिती हाताळण्यासाठी आणि दीर्घकालीन उपचारांचे नियोजन करण्यासाठी आणि व्यायामासह व्यवस्थापनासाठी व्यावसायिक मदत घेणे चांगले आहे. एका व्यक्तीसाठी जे चांगले काम करते ते दुसऱ्यासाठी काम करू शकत नाही; गुडघ्याच्या सांध्याच्या आजारांच्या वेगवेगळ्या टप्प्यांसाठी एकाच व्यक्तीमध्ये वेगवेगळ्या व्यवस्थापनाची आवश्यकता असू शकते. तथापि, हे एक स्थापित सत्य आहे की प्रभावी व्यायाम कार्यक्रमाचे नियमित पालन केल्याने निश्चितपणे संयुक्त संरचना आणि कार्य दीर्घकालीन आधारावर टिकवून ठेवता येते.