न्यूरोडिजेनेरेटिव्ह डिसऑर्डर हे मेंदू आणि पाठीच्या कण्यातील न्यूरॉन्स किंवा चेतापेशींच्या ऱ्हासाने वैशिष्ट्यीकृत आहेत, ज्यामुळे अटॅक्सिया (समतोल आणि समन्वय गमावणे) आणि स्मृतिभ्रंश (मानसिक कार्यामध्ये अडथळा) ही लक्षणे दिसून येतात. जळजळ, ऑक्सिडेटिव्ह तणाव, अनुवांशिक उत्परिवर्तन, पेशींचा लवकर मृत्यू आणि असामान्य प्रथिने साठा या रोगांमध्ये वैशिष्ट्यपूर्ण पॅथॉलॉजी बनतात. या गटातील सामान्य आजारांमध्ये अल्झायमर रोग, पार्किन्सन्स रोग, हंटिंग्टन रोग, अमायोट्रॉफिक लॅटरल स्क्लेरोसिस आणि अॅटॅक्सिया (स्पिनो-सेरेबेलर अॅटॅक्सियासह) यांचा समावेश होतो. सध्या आधुनिक वैद्यक पद्धतीत या आजारांवर कोणताही उपचार किंवा उपचार नाही.
या आजारांच्या यशस्वी व्यवस्थापनात आयुर्वेदिक उपचारांची महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे. आयुर्वेदिक औषधे मज्जासंस्था मजबूत करतात, सामान्य आणि विशिष्ट प्रतिकारशक्ती सुधारतात, जळजळ कमी करतात आणि त्यावर उपचार करतात आणि ऑक्सिडेटिव्ह तणाव कमी करतात. हर्बल औषधांमध्ये गुणधर्म असतात जे असामान्य प्रथिने संश्लेषण आणि संचय कमी करतात; अनुवांशिक उत्परिवर्तन आणि त्याचे परिणाम कमी करण्यात मदत; अकाली प्रोग्राम केलेले सेल मृत्यू कमी करा; आणि चेतापेशींना होणारे नुकसान पूर्ववत करण्यात मदत करते. आयुर्वेदिक उपचारामुळे स्नायूंची ताकद आणि मज्जासंस्थेचा समन्वय सुधारण्यास मदत होते.
मुख्य उपचारामध्ये तोंडावाटे औषधांचा समावेश होतो, तर औषधी तेलाने स्थानिक मसाज आणि पंचकर्म उपचार पूरक थेरपी बनवतात. सहसा, बहुतेक प्रभावित व्यक्तींना रोगाची तीव्रता आणि उपचारांच्या प्रतिसादावर अवलंबून, सुमारे 6-8 महिने उपचारांची आवश्यकता असते. लक्षणे कमी झाल्यामुळे, औषधे हळूहळू कमी केली जाऊ शकतात आणि पुन्हा पडणे शोधण्यासाठी 'थांबा आणि पहा' दृष्टिकोन ठेवला जाऊ शकतो. जेव्हा उपचार लवकरात लवकर सुरू केले जातात तेव्हा उपचारात्मक परिणाम सर्वोत्तम असतात, कारण न्यूरोलॉजिकल नुकसान सादरीकरणाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यावर सहजपणे परत केले जाऊ शकते.
लेखक, डॉ ए ए मुंडेवाडी हे आयुर्वेदिक सल्लागार म्हणून www.mundewadiayurvedicclinic.com आणि www.ayurvedaphysician.com वर उपलब्ध आहेत.
