मल्टिपल मायलोमा, ज्याला मायलोमा किंवा कहलर रोग देखील म्हणतात, हा अस्थिमज्जामधील प्लाझ्मा पेशींचा कर्करोग आहे. प्लाझ्मा पेशी शरीराला लागणाऱ्या संसर्गाविरूद्ध विविध प्रतिपिंडे तयार करण्यासाठी जबाबदार असतात. मायलोमामध्ये अस्थिमज्जामध्ये प्लाझ्मा पेशींचा असामान्य प्रसार होतो, ज्यामुळे हाडांना विध्वंसक जखम होते आणि मोनोक्लोनल अँटीबॉडी किंवा एम प्रोटीन म्हणून ओळखले जाणारे असामान्य प्रथिने तयार होतात. सामान्य लक्षणांमध्ये अशक्तपणा, थकवा, वजन कमी होणे आणि अशक्तपणा, अस्पष्ट ताप, रक्तस्त्राव, हाडे दुखणे आणि हाडांची कोमलता, हायपरकॅल्सेमिया, फ्रॅक्चर, किडनीचे आजार, मज्जातंतू दुखणे, जीभ वाढणे, त्वचेचे घाव आणि संक्रमणाची वाढलेली संवेदनशीलता यांचा समावेश होतो.
एकाधिक मायलोमाचे नेमके कारण अद्याप अज्ञात आहे; तथापि, असे मानले जाते की रसायने, किरणोत्सर्ग आणि विषाणूंचा संपर्क; रोगप्रतिकारक विकार; आणि कौटुंबिक किंवा अनुवांशिक इतिहास, रोगास कारणीभूत किंवा ट्रिगर करू शकतो. ही स्थिती सामान्यतः मध्यम आणि वृद्ध वयात दिसून येते. मायलोमाच्या पुष्टी निदानासाठी तपशीलवार वैद्यकीय इतिहास आणि क्लिनिकल तपासणी, एकाधिक रक्त आणि मूत्र चाचण्यांसह एक्स-रे आणि बोन मॅरो चाचण्या आवश्यक असू शकतात.
तीव्रतेच्या आधारावर, हा रोग सामान्यतः तीन टप्प्यात विभागला जातो आणि त्याचे सरासरी अस्तित्व सुमारे तीन वर्षे असते; तथापि, रोगाची तीव्रता, रुग्णाची रोगप्रतिकारक स्थिती आणि उपचारांना मिळणारा प्रतिसाद यावर अवलंबून व्यापक फरक असू शकतो. या आजारावर सध्या कोणताही इलाज नसला तरी, उपचारांच्या संयोजनाने दीर्घकाळ माफी मिळण्यास मदत होऊ शकते. उपचारांमध्ये इम्यून-मॉड्युलेटर, रेडिएशन, केमोथेरपी, शस्त्रक्रिया, स्टेम सेल प्रत्यारोपण, रक्त संक्रमण आणि प्लाझ्माफेरेसिस यांचा समावेश होतो.
आयुर्वेदिक हर्बल उपचारांचा आधुनिक उपचारांसोबतच वापर केला जाऊ शकतो जेणेकरून रोग पूर्णपणे माफ होईल आणि पुन्हा होण्यास प्रतिबंध होईल. रोगाचे मूळ पॅथोफिजियोलॉजी उलट करण्यासाठी, घातक प्लाझ्मा पेशी निष्प्रभावी करण्यासाठी आणि काढून टाकण्यासाठी आणि अस्थिमज्जाला सामान्य रक्त पूर्ववर्ती तयार करण्यास मदत करण्यासाठी हर्बल औषधे दिली जातात. असामान्य प्रथिने जमा झाल्यामुळे विविध अवयवांचे नुकसान होते आणि यावर स्वतंत्रपणे उपचार करणे आवश्यक आहे. लवकर निदान झाल्यावर औषधी वनस्पतींसह उपचार केल्यास मूत्रपिंडाचे नुकसान पूर्णपणे मागे टाकले जाऊ शकते. मज्जातंतूंचे नुकसान आणि न्यूरोपॅथीचा उपचार हर्बल औषधांनी करावा लागतो जे मध्यवर्ती मज्जासंस्थेवर तसेच परिधीय मज्जातंतूंच्या टोकांवर कार्य करतात. रक्ताच्या ऊतींवर कार्य करणारी औषधे अशक्तपणा, असामान्य रक्तस्त्राव आणि त्वचेवर पुरळ उठवण्यासाठी देणे आवश्यक आहे.
Other herbs are added to help treat bone pain, reduce crowding of plasma cells in bone, prevent fractures, and bring about healing of bone lesions. Severe bone pain is a typical feature of advanced disease. Highly aggressive treatment is required in order to provide relief from bone pain, bone tenderness and prevent fractures. Sometimes, a special Ayurvedic Panchkarma procedure known as Tikta-Ksheer basti is needed. In this procedure, several courses of enemas of medicated oils and medicated milk are given to help ease off bone lesions.
Immune modulation is an important part of treatment to help prevent severe infections. For multiple myeloma, Ayurvedic herbo-mineral drugs, known as Rasayanas, are used judiciously with maximum impact in reversing most of the symptoms and signs of this condition. It is important to choose one or several Rasayanas which regulate blood and bone marrow metabolism, modulate immunity, reverse weakness and weight loss, and also treat anemia and low grade fever. At the same time, these medicines should be well tolerated by the patient and should not have any adverse effects on important body organs like the kidneys, liver and heart.
Once a patient achieves remission, it is important to gradually taper off the treatment while continuing a few important medicines so as to prevent a relapse. Blood and urine tests are used to monitor for a relapse. With a combination of modern and Ayurvedic treatment, most patients having multiple myeloma achieve remission within 12 to 18 months. In order to prevent a relapse, they need low dose medications and monitoring for at least 5 years.
Ayurvedic herbal treatment can thus be judiciously used in combination with modern treatment to successfully manage and treat multiple myeloma.
The writer, Dr A A Mundewadi, is available as an Ayurvedic consultant at www.ayurvedaphysician.com and www.mundewadiayurvedicclinic.com