यकृताच्या पेशींना दीर्घकाळ होणारे नुकसान यकृताच्या पेशींचा दाह होतो; हे सहसा डागांच्या ऊतींच्या निर्मितीसह बरे होते. यकृताचा हा हळूहळू ऱ्हास आणि जखमेला सिरोसिस म्हणतात. ही वैद्यकीय स्थिती मुख्यतः हिपॅटायटीस बी आणि सी, फॅटी लिव्हर, अल्कोहोलचा गैरवापर, आनुवंशिक चयापचय विकार, पर्यावरणीय विषारी पदार्थांच्या संपर्कात येणे आणि औषधांवर तीव्र प्रतिक्रियांसारख्या तीव्र विषाणूजन्य संसर्गामुळे होते. सिरोसिसमुळे यकृताचे हळूहळू बिघडलेले कार्य तसेच यकृतातून जाणाऱ्या रक्त आणि द्रवपदार्थांमध्ये अडथळा निर्माण होतो. पोषक, संप्रेरक, औषधे, विष, तसेच प्रथिने आणि इतर पदार्थांच्या उत्पादनावर गंभीर परिणाम होतो.
पुष्टी झालेल्या सिरोसिसला भरपाई म्हणून नियुक्त केले जाते - जेव्हा यकृताचे कार्य चांगले राखले जाते - आणि विघटित केले जाते - जेव्हा यकृत आपले सामान्य कार्य चालू ठेवू शकत नाही - ज्यामुळे कावीळ, जलोदर, रक्तस्त्राव व्हेरिसेस, यकृताचा एन्सेफॅलोपॅथी, यकृताचा कर्करोग आणि समवर्ती लक्षणे उद्भवतात. मूत्रपिंड किंवा फुफ्फुसाचा रोग. सुरुवातीच्या टप्प्यात, थकवा, भूक न लागणे आणि वजन कमी होणे यासारखी अस्पष्ट लक्षणे दिसू शकतात, तर शेवटच्या टप्प्यात सहज जखम होणे, तीव्र खाज सुटणे यासारखी लक्षणे दिसू शकतात.
आधुनिक (अ‍ॅलोपॅथी) उपचारामध्ये घरगुती उपचार, औषधे आणि शस्त्रक्रिया यांचा समावेश होतो. पुढील नुकसान टाळण्यासाठी औषधे आणि अल्कोहोल सेवन आणि लठ्ठपणा यासारख्या ज्ञात कारणांवर उपचार करणे किंवा काढून टाकणे आवश्यक आहे. रुग्णांना पुरेशा हायड्रेशनसह कमी सोडियम आणि उच्च प्रथिनेयुक्त आहार घेण्याचा सल्ला दिला जातो. नियमित लसीकरण वेळापत्रकानुसार घेण्याची शिफारस केली जाते. औषधे प्रामुख्याने जलोदर कमी करण्यासाठी, उच्च रक्तदाब नियंत्रित करण्यासाठी, जळजळ आणि संक्रमणांवर उपचार करण्यासाठी आणि हिपॅटायटीस बी आणि सी च्या विशिष्ट उपचारांसाठी आवश्यक आहेत. जलोदर द्रवपदार्थाचा अतिरिक्त काढण्यासाठी तात्पुरते उपाय म्हणून पोट टॅपिंग केले जाऊ शकते. प्रगत सिरोसिस असलेल्या रुग्णांना सर्जिकल यकृत प्रत्यारोपणाची शिफारस केली जाते.
Aयकृताच्या सिरोसिससाठी युर्वेदिक हर्बल उपचारांचा उद्देश यकृताच्या पेशींचा र्‍हास आणि मृत्यू आणि यकृतातून जाणाऱ्या रक्तपुरवठ्यात वाढ करणे हे आहे. आयुर्वेदिक हर्बल औषधे जी यकृताच्या पेशींवर कार्य करतात आणि जळजळ आणि नुकसान कमी करतात आणि यकृताला बरे करतात, उच्च डोसमध्ये वापरले जातात. याव्यतिरिक्त, इतर हर्बल औषधे देखील वापरली जातात जी फायब्रोसिस कमी करतात आणि अवयवातून मृत पेशी आणि खराब झालेले ऊतक काढून टाकतात. विष आणि अवांछित पदार्थ मूत्रपिंड आणि गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्टद्वारे काढून टाकले जातात. रक्ताभिसरण प्रणालीमध्ये जळजळ आणि विषारी पदार्थ काढून टाकण्यासाठी औषधे देखील दिली जातात.
याव्यतिरिक्त, विषाणूजन्य संसर्ग असल्यास उपचार करण्यासाठी आणि रक्तामध्ये उपस्थित असलेल्या पर्यावरणीय विषाचा प्रभाव कमी करण्यासाठी हर्बल औषधे देखील दिली जातात. अल्कोहोलचा गैरवापर हे यकृताच्या सिरोसिससाठी सर्वात सामान्य कारणांपैकी एक आहे आणि यकृताच्या सिरोसिसच्या उपचारांसह अल्कोहोल अवलंबित्व किंवा गैरवापर देखील एकाच वेळी उपचार करणे आवश्यक आहे. या स्थितीमुळे प्रभावित झालेल्या बहुतेक लोकांना या स्थितीच्या तीव्रतेनुसार, किमान आठ ते दहा महिने नियमित उपचारांची आवश्यकता असते. उपचार नियमितपणे घेतल्यास, यकृताच्या सिरोसिसने बाधित बहुतेक लोकांना उपचारांचा लक्षणीय फायदा होतो, आयुर्मानात लक्षणीय वाढ होते तसेच जीवनाच्या गुणवत्तेत लक्षणीय सुधारणा होते.
अशा प्रकारे यकृताच्या सिरोसिसच्या व्यवस्थापन आणि उपचारांमध्ये आयुर्वेदिक हर्बल उपचारांचा विवेकपूर्ण वापर केला जाऊ शकतो.
आयुर्वेदिक हर्बल उपचार, हर्बल औषधे, यकृत सिरोसिस