स्टोमाटायटीस ही एक वैद्यकीय स्थिती आहे ज्यामध्ये तोंडातील श्लेष्मल त्वचेची वारंवार जळजळ आणि व्रण होते. खराब मौखिक स्वच्छता, गरम अन्नपदार्थांमुळे भाजणे, अन्न किंवा औषधांवर ऍलर्जीची प्रतिक्रिया, पौष्टिक कमतरता आणि संक्रमणांमुळे स्टोमायटिस होऊ शकतो, जो तीव्र आणि जुनाट अशा दोन प्रकारचा असतो. ऍपथस अल्सर हा आणखी एक ज्ञात प्रकार आहे जो वारंवार येतो आणि प्रभावित व्यक्तींना त्रासदायक असतो. स्टोमाटायटीसचे आधुनिक व्यवस्थापन सामान्यत: स्थितीच्या कारणावर अवलंबून असते आणि त्यात तोंडावाटे पूतिनाशक माउथवॉशचा वापर, संसर्गावर उपचार आणि जीवनसत्त्वे पुरवणे यांचा समावेश होतो.
स्टोमाटायटीससाठी आयुर्वेदिक हर्बल उपचारांमध्ये हर्बल औषधांचा वापर समाविष्ट असतो जे तोंडी श्लेष्मल त्वचाचा प्रतिकार वाढवतात तसेच तोंडातील जळजळ आणि व्रण बरे करतात. मौखिक औषधांचा उपयोग स्टोमाटायटीसवर उपचार करण्यासाठी तसेच संसर्गावर उपचार करण्यासाठी आणि पौष्टिक पूरक प्रदान करण्यासाठी तसेच प्रतिकार सुधारण्यासाठी केला जातो जो सामान्य आणि स्थानिक दोन्ही असू शकतो. लक्षणांपासून लवकर आराम मिळवण्यासाठी, औषधी पेस्ट आणि द्रवांचा स्थानिक वापर केला जाऊ शकतो. स्थानिक ऍप्लिकेशन्स संसर्ग नियंत्रित करतात, जळजळांवर उपचार करतात आणि तोंडातील अल्सर लवकर बरे होण्यास मदत करतात.
वारंवार होणार्‍या स्टोमाटायटीसने प्रभावित झालेल्या बहुतेक व्यक्तींना, विशेषत: ऍपथस अल्सर यांना गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल विकार, विशेषत: संसर्ग आणि हायपर अॅसिडिटी समस्यांवर उपचार करण्यासाठी अतिरिक्त औषधांची आवश्यकता असते. या आतड्यांसंबंधी समस्यांसह स्टोमायटिसचे एकाच वेळी उपचार केल्याने स्टोमायटिसचे लवकर निराकरण होते आणि पुनरावृत्ती टाळता येते. स्टोमाटायटीसचा प्रकार, तिची तीव्रता आणि इतर संबंधित वैद्यकीय परिस्थितींवर अवलंबून, या समस्येने प्रभावित व्यक्तींना समस्या पूर्णपणे बरी होण्यासाठी आणि स्थितीची पुनरावृत्ती टाळण्यासाठी दोन आठवड्यांपासून ते सुमारे चार महिन्यांपर्यंत उपचारांची आवश्यकता असते. या स्थितीच्या कोणत्याही ज्ञात कारणांकडे पुरेसे लक्ष देणे आवश्यक आहे, तर या स्थितीची पुनरावृत्ती किंवा तीव्रता टाळण्यासाठी जीवनशैलीतील बदल तसेच खाण्याच्या सवयींमध्ये बदल करणे देखील आवश्यक आहे.
आयुर्वेदिक हर्बल उपचारांचा अशा प्रकारे स्टोमाटायटीसच्या व्यवस्थापन आणि उपचारांमध्ये विवेकपूर्ण वापर केला जाऊ शकतो.
आयुर्वेदिक हर्बल उपचार, हर्बल औषधे, स्टोमायटिस, ऍपथस अल्सर