हायपोथायरॉईडीझम ही एक वैद्यकीय स्थिती आहे ज्यामध्ये थायरॉईड ग्रंथीचा जळजळ किंवा नाश, आयोडीन किंवा लोहाची कमतरता आणि मेंदूच्या पिट्यूटरी किंवा हायपोथालेमसमधील विकृती यासारख्या विविध कारणांमुळे थायरॉईड ग्रंथीमधून स्राव सामान्यपेक्षा कमी असतो. हायपोथायरॉईडीझममध्ये कोर्स आणि जाड त्वचा, वजन वाढणे, नैराश्य, सर्दी असहिष्णुता, बद्धकोष्ठता, एकाग्रता कमी होणे, जास्त झोप आणि शरीरात वेदना आणि सूज यांसारखी लक्षणे दिसू शकतात. हायपोथायरॉईडीझममुळे हृदय किंवा फुफ्फुसात द्रव जमा होऊ शकतो. हायपोथायरॉईडीझमच्या आधुनिक उपचारामध्ये शरीराला कृत्रिम थायरॉक्सिनची पूर्तता करणे समाविष्ट आहे, जे लक्षणे अंशतः नियंत्रित करते, परंतु आयुष्यभर घेणे आवश्यक आहे.
हायपोथायरॉईडीझमसाठी आयुर्वेदिक हर्बल उपचारामध्ये रोगाच्या कारणाचा उपचार करणे तसेच लक्षणात्मक उपचार देणे समाविष्ट आहे. आयोडीन किंवा लोहाची कमतरता दैनंदिन आहारात भरून काढणे आवश्यक आहे. पिट्यूटरी आणि हायपोथालेमसमधील मेंदूच्या विकृतींची योग्यरित्या तपासणी करणे आवश्यक आहे, त्यानंतर विकृती सुधारण्यासाठी योग्य आयुर्वेदिक उपचार सुरू केले जाऊ शकतात. थायरॉईड ग्रंथीच्या जळजळीवर आयुर्वेदिक हर्बल औषधांनी उपचार केले जाऊ शकतात ज्यामुळे सूज कमी होते आणि हळूहळू थायरॉईड ग्रंथी पूर्ववत होते.
त्याच बरोबर, आयुर्वेदिक औषधे देखील दिली जातात ज्यामुळे शरीरातील द्रवपदार्थ कमी होतो आणि हळूहळू चयापचय वाढतो ज्यामुळे जाड त्वचा, वजन वाढणे, नैराश्य आणि सूज आणि शरीरातील वेदना ही लक्षणे अदृश्य होतात आणि शरीर सामान्य स्थितीत येते. आयुर्वेदिक हर्बल औषधांच्या मदतीने शरीरातील अतिरिक्त द्रव मूत्रपिंडांद्वारे धुऊन टाकला जातो; याव्यतिरिक्त, रक्तातील विषारी पदार्थांवर उपचार केले जातात आणि ते बाहेर काढले जातात. थायरॉईड ग्रंथी आणि थायरॉईड पेशींवर थेट कार्य करणारी औषधे वापरली जातात, ज्यामुळे थायरॉईड ग्रंथी सामान्यपणे आणि सुरळीतपणे कार्य करू शकते. साधारणपणे, आठ ते बारा महिन्यांच्या कालावधीसाठी उपचार आवश्यक असतात, ज्यामध्ये हायपोथायरॉईडीझमने ग्रस्त बहुतेक लोक पूर्णपणे बरे होतात. किरणोत्सर्गी आयोडीन घेतल्यानंतर हायपोथायरॉईडीझम विकसित झालेल्या रुग्णांना थायरॉईड ग्रंथीचा मोठ्या प्रमाणात नाश होतो; हाशिमोटोच्या थायरॉईडायटीस असलेल्या व्यक्तींमध्ये दीर्घकाळ हायपोथायरॉईडीझम देखील विकसित होतो. अशा व्यक्तींमध्ये आयुर्वेदिक हर्बल औषधांनी दीर्घकाळ उपचार करावे लागतात.
हायपोथायरॉईडीझमच्या यशस्वी व्यवस्थापनात आयुर्वेदिक हर्बल उपचार अतिशय प्रभावी आहेत.
आयुर्वेदिक हर्बल उपचार, हर्बल औषधे, हायपोथायरॉईडीझम